هنوز حادثه سقوط جرثقیل در مکه سوژه داغ رسانه است؛ اما به نظر می رسد رسانه ها باید از زاویه ای دیگر به بررسی بی کفایتی مقامات سعودی در حفاظت از جان حجاج بپردازند. در حالیکه صبح پنج شنبه خبر انفجار بمب در یکی از مساجد صنعا توجه رسانه ها را به خود جلب کرده بود، انتشار خبر جان باختن 100 زائر در منا بر اثر ازدحام جمعیت، دوربین رسانه ها را بار دیگر از یمن به عربستان کشاند.
هر چه عقربه های ساعت به عصر پنج شنبه نزدیک می شد، آمار جان باختگان و مجروحان این حادثه هم بالا می رفت. جدیدترین آمار از جان باختن دست کم 1200 حاجی و مجروح شدن بیش از 2000 نفر در حادثه منا حکایت دارد. تا لحظه نگارش این گزارش نیز جان باختن 130 نفر از هم وطنانمان در حادثه منا تائید شده است. با توجه به گرمای هوا و دشواری امدادرسانی به مصدومان، احتمال افزایش تلفات وجود دارد.
این دومین حادثه مرگبار در جریان مناسک حج امسال در عربستان محسوب میشود. حدود دو هفته پیش نیز سقوط جرثقیل در مسجد الحرام نزدیک به 120 کشته و صدها زخمی بر جای گذاشت.
پس از حادثه سقوط مشکوک جرثقیل در مسجد الحرام در روز 11 سپتامبر (20 شهریور) وقوع حوادث دیگری همچون آتش سوزی در هتل ها و ریزش سنگ از کوه، کشته شدن حجاج در منا از نظر تعداد تلفات، بزرگترین حادثه حج امسال به شمار میآید.
وقایع ناگوار و پی در پی حج امسال در حالی رخ می دهد که دولت عربستان در سال های اخیر تبلیغات گسترده ای در خصوص ایجاد “تحول” در خدمت رسانی به حجاج به راه انداخته و مدعی استفاده از روشهای نوین در بهبود ساختارهای مربوط به حج است.
این اتفاق مرگبارترین حادثه در طول انجام مناسک حج در 9 سال اخیر بوده است. در سالهای گذشته نیز حوادث مشابهی در حین مناسک حج رخ داده است. در سال 1990 نیز 1426 نفر در تونل منتهی به مسجد الحرام، بر اثر ازدحام بسیار زیاد و افتادن حجاج زیر دست و پای دیگران جان باختند.
“شاهزاده خالد الفیصل” — رئیس کمیته مرکزی حج عربستان سعودی — برخی زائران با ملیت آفریقایی را برای حادثه کشته شدن زائران در صحرای منا مقصر خواند.
اظهارات جنجال برانگیز خالد الفیصل درباره بی نظمی زائران با اظهارات خالد الفالح وزیر بهداشت عربستان سعودی همراه شد که گفته بود حرکت بسیاری از زائران بدون درنظرگرفتن جدول زمانی که مقامات تعیین کرده بودند، علت اصلی این نوع حوادث است، اگر زائران دستورات را اجرا می کردند امکان جلوگیری از وقوع این نوع حوادث وجود داشت.
این درحالیست که روزنامه الدیار دلیل حادثه منا در مراسم حج را حضور جانشین ولیعهد عربستان در منطقه مشعر منا و بازگشت وی در خلاف مسیر عبور حجاج اعلام کرد. پایگاه خبری روزنامه الدیار در گزارشی در خصوص حادثه امروز منا در مکه مکرمه که منجر به قربانی شدن بیش از 2500 نفر شد، نوشت: مقامات سعودی خبر عبور خودروی یکی از سران این کشور از منطقه مشعر منا را که به کشته شدن صدها تن از حجاج منجر شد رد می کنند؛ اما واقعیت آن است که “محمد بن سلمان” — پسر پادشاه،– جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان در زمان حضور شمار زیادی از حجاج در منا تصمیم گرفت در این منطقه حضور یابد.
در این گزارش آمده است: وی به همراه بیش از 200 نیروی ارتش و 150 مامور پلیس که او را از همه طرف محاصره کرده بودند وارد صفوف حجاج شده و به مرکز منا رسید. پس از این حضور، وی در جریان عکس حرکت حجاج قصد داشت محل را ترک کند که همین امر موجب تراکم جمعیت شد و حجاج دسته دسته بر روی یکدیگر افتادند و فاجعه ای بزرگ رخ داد.
الدیار افزود: سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان بلافاصله لیست مسوولان برگزاری حج را درخواست کرد و آنها را مسوول این فاجعه معرفی کرد. گفته می شود 28 مسوول سعودی مجرم شناخته و حکم اعدام آنها را صادر کرد.
خبرها حاکی از آن است که ولیعهد عربستان نیز در نشست فوقالعادهای با حضور فرماندهان امنیتی این کشور، برای بررسی دلایل حادثه صحرای منا شرکت کرد.
ملک سلمان، پادشاه عربستان هم در اظهاراتی عجیب اعلام کرد نیابد این حادثه موجب خدشه دار شدن تلاش های مسئولان حج و نیروهای امنیتی این کشور شود.
در واکنش به حادثه روز پنج شنبه عربستان، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، نخست وزیر انگلیس، رئیس پارلمان و شورای اروپا با حادثه دیدگان و خانواده های قربانیان ابراز همدردی کردند.