احتمال وقوع زلزله‌اي مخرب‌تر از بم در يزد

یک متخصص زلزله‎شناسی با اشاره به دور از انتظار نبودن احتمال وقوع زلزله در یزد تاکید می‎کند:احتمال بروز چنین زلزله‎ای به مراتب مخرب‏تر و با کشتار بیشتر از زلزله بم به لحاظ جمعیت ساکن در بافت تاریخی یزد وجود دارد.

دکتر “حمید مهرنهاد”  با اشاره به انجام مطالعاتی تحت عنوان “مطالعه لرزه‌خيزي، لرزه‌ زمين‌ ساخت و تخمين خطر زلزله در استان يزد” که سه سال نیز به طول انجامیده است، موضوع لرزه‌خيز بودن استان يزد و بالاخص شهر يزد را موضوعی اثبات شده می‎خواند.

وي در این باره تصریح می‏کند: براساس نتایج اين مطالعات 16 گسل زلزله‌زا در محدوده‌‎ي استان يزد وجود دارد كه در این بین، محدوده شهر یزد روی گسل “شمال يزد” که طول آن با توجه به واقع شدن از منطقه فهرج تا سياه‌كوه اردكان، 80 تا 100 کيلومتر تخمين زده مي‌شود، قرار گرفته است.

شواهدی مبنی بر فعالیت گسل‎های یزد

این متخصص زلزله‏شناسی وجود شق‎ها و شکاف‏های ایجاد شده در برخی نقاط شهر یزد را ناشی از فعالیت‏های گسله‎ای می‎داند و اضافه می‎کند: در منطقه “شریف آباد” در محدوه رضوان‎‎شهر و همچنین در نزدیکیِ “حاجی آباد” در نزدیکی میبد نیز شاهد بازشدگی کامل زمین هستیم که این بازشدگی‏ها نشان‏‏ از حرکت گسل دارد.

وی بروز شکستگی‎های ساختمانی در خیابان سلمان در شهر یزد و حتی وضعیت گودی و بلندی‎های محله تل یا پنبه‏کاران در این شهر را هم به خاطر فعالیت‏های گسله‎ای در زیر شهر بیان می‎کند.

مهرنهاد در مورد گسلِ شمال یزد که در محدوده منطقه خلدبرین واقع شده و سالانه حداقل دو مرتبه حرکت می‎کند نیز می‏گویید: این گسل مانند دم خروس در هنگام ورود به شهر یزد، شاخه شاخه و پهن شده است، بنابراین در صورت وقوع زلزله همه‏‏‏ی قسمت‎‎هایی که روی این گسل قرار گرفتند، تحت تأثیر قرار می‎گیرند.

عضو هیات علمی دانشگاه یزد معتقد است که احتمال زلزله‎ای‎ به مراتب مخرب‎تر از زلزله بم با توجه به وجود گسل‎های موجود در یزد وجود دارد که وقوع آن نیز کشتاری بسیار فاجعه‎‎بار‎تر از بم نیز به دنبال خواهد داشت چرا که که به گفته وی، جمعیتی که اکنون در بافت قدیمی یزد زندگی می‎کنند، از جمعیت بم بیشتر است.

وی در ادامه یکی دیگر از گسل‌هاي زلزله‌زاي واقع در محدوده 70 کیلومتری شهر یزد را گسل دهشير به طول برآوردی 300 تا 350 كيلومتر نام می‎برد و گسل‏های قرار گرفته در محدوده‌ي بهاباد، طبس و منطقه‌ انار نیز زلزله‎‌زا ذکر می‎کند.

وی همچنین از وجود چهار گسل در محدوده شهرستان تفت به نام‎های گسل دره‌زنجير در جنوب، گسل طزرجان در شمال، گسل فيض‌آباد در شرق و گسل صالح‌آباد در غرب نیز خبر می‎دهد.

وقوع چهار هزار زلزله در استان یزد

مهرنهاد با اشاره به انجام مطالعات پژوهشي در رابطه با بررسي و تجزيه و تحليل زلزله‌هاي ثبت شده محدوده استان يزد در شبكه لرزه‌نگاري از سال 1998 تا 2002 ميلادي، می‎گوید: در این مدت چهار سال، تعداد زلزله‌های رخ داده در محدوده شهر يزد به شعاع 300 كيلومتر، بيش از چهار هزار مورد و البته با شدت‎های نسبتاً پایین بوده است.

وی همچنین از انجام طرحی با عنوان “ريزپهنه‌بندي لرزه‌اي محدوده شهرهاي يزد، اردكان، ميبد، طبس و بهاباد نیز خبر می‎دهد و تاکید می‎کند: همه‌ي موارد ذکر شده و نتایج بررسی‎ها بيانگر اين موضوع است كه استان يزد و بالاخص شهر يزد، از خطر زلزله مصون نيست و عدم وقوع زلزله بيانگرِ عدم رخداد آن در سال‌هاي آينده نخواهد بود و چه بسا ذخيره‌ي انرژي سبب وقوع زلزله‌هاي با بزرگی بسيار بالاتر از آنچه در اذهان وجود دارد، شود.

هيچ نقطه از ايران مصون از زلزله نيست

اين دكتراي زمين‌شناسي ساختماني خاطرنشان می‎کند: البته از نظر بحث لرزه‌خيزي، هيچ نقطه از ايران مصون از زلزله نيست تنها جایی که در ایران فکر نمی‎کردند زلزله ‌شود، منطقه عسلويه بود که آن هم چند سال پيش با شدتی بیش از پنج ريشتر دچاز زلزله شد، لذا تمام نقاط ايران، بلااستثناء لرزه‌خيز هستند.

البته وي زمان وقوع زلزله را غير قابل پيش‌بيني مي‌داند و دليل خود را نیز اين ‌گونه تشریح‌ مي‎کند:‌ مشخص نبودن ميزان انرژي لازم براي حركت گسل به لحاظ نامشخص بودن میزان طولی از گسل که قرار است حرکت کند، یکی از عمده دلایل غیر قابل پیش‌بینی بودن زلزله است.

مهرنهاد این ادعای برخی افراد نامطلع که وجود قنوات و کوه‌های اطراف یزد را مانع وقوع زلزله در این شهر می‎دانند، غیر واقعی می‎خواند و تصریح می‎کند: عمقِ کانونیِ زلزله حداقل هشت کیلومتر و تا بیش از 90 کیلومتر هم می‎‎رسد در صورتی که قنات‎های یزد عمق کمی دارند و حداکثر عمق آنها فقط 80 تا 100 متر است و از طرفی نیز کوه‏های اطراف یزد رسوبی هستند و هیچ ارتباطی با درون زمین ندارند بنابراین قنات و کوه سبب نمی‏شود که در یزد زلزله اتفاق نیفتد.

وی در رابطه با روش‎های مقابله با زلزله در کشورمان نیز می‎گوید: متاسفانه در کشور ایران برای مقابله با زلزله پهنای پایه‎های سازه را افزایش و آن را به عمق می‏برند و در آنجا با پیچ و مهره، بتن و سیمان ثابت می‏کنند در حالی که در کشورهای زلزله‎خیزی مثل ژاپن، پایه‎های ساختمان ثابت نمی‏شود و در زیر آنها یک سری لاستیک با مقاومت بسیار بالا قرار داده می‎شود تا سازه در هنگام تکان‎های شدید زلزله حرکت کرده و سازه آنها تخریب نشود.

مهرنهاد در پایان با تاکید بر این که باید شواهد و آثار موجود در رابطه با زلزله‎خیزی استان را به مسئولان از نزدیک نشان داد، از ارائه چنین پیشنهادی به ستاد حوادث استان خبر می‎دهد و ابراز امیدواری می‎کند که مسئولان از این پیشنهاد استقبال کنند.

---

---